Khi tôi sinh ra, ba tôi nói rằng ông đã phải tự mò mẫm để trở thành một người cha. Hồi ông còn nhỏ, nội không bao giờ thay tã cho ba tôi, không từng một lần ru ba tôi ngủ, thậm chí chẳng thèm dành thời gian chơi với ông ấy.

Một trong những ký ức rõ ràng nhất mà ba tôi có thể nhớ về tình cha con là khi ông lên 5 tuổi. Hôm đó, bà nội cho phép ông thức khuya để xem một chương trình truyền hình, nhưng ông nội gặt phăng đi và bắt ông ấy lên giường đi ngủ. Ba tôi không ngủ, ông ấy khóc.

Hình ảnh người cha mà ba tôi giữ trong ký ức của mình chỉ là một người đàn ông đứng sau ông ấy với chiếc thắt lưng trên tay. Năm ba tôi 13 tuổi, nội cưới một người phụ nữ khác và bỏ ông ấy lại.

"Trở thành một người cha là chuyện rất phức tạp, vậy mà ba đã không có một hình mẫu nào để học theo", ông thổ lộ. "Ba đã phải tự cố gắng. Nhưng ba nghĩ làm cha cũng chỉ là một bản năng mà thôi – bản năng ấy xuất phát từ niềm khao khát của ba muốn được gần gũi với con. Ba yêu con, vậy nên ba muốn dạy con mọi thứ và dành thời gian chơi với con".

Ông nói rằng từ tiềm thức, có lẽ chính việc trở thành một người cha tốt đã quay lại bù đắp những thiệt thòi mà ông phải chịu đựng trong thời thơ ấu của mình.

Sinh con thì mới sinh cha

Mọi người đàn ông đều thay đổi sau khi trở thành một người cha, cơ thể họ được lập trình như vậy. Khi bạn thấy một anh chàng cục cằn, ngông ngênh bỗng trở nên hòa đồng và hiền lành hơn khi có con, đó không đơn thuần là sự thay đổi về mặt tính cách.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra sự thật thú vị: Hệ thống nội tiết của những người đàn ông biến đổi sau khi họ trở thành một người cha, bất kể là của một đứa con ruột hay con nuôi, con trai hay con gái.

Đầu tiên phải kể đến oxytocin. Từ lâu oxytocin đã được biết đến với mệnh danh là "hooc-môn tình yêu". Nhưng gần đây, các nhà nghiên cứu mới quan sát thấy sự gia tăng đột biến của oxytocin trong máu của những ông bố khi họ chăm sóc và chơi đùa với những đứa trẻ.

Tôi cũng có một trải nghiệm khó quên với oxytocin, trên chính bản thân mình. Đó là quãng thời gian 4 năm về trước, khi tôi ở trong bệnh viện chờ vợ sinh.

Để chuẩn bị cho khoảnh khắc bế trên tay đứa con đầu lòng của mình, tôi nhớ lại những câu chuyện mà người ta vẫn thường kể. Khi người cha lần đầu tiên nhìn thấy con mình, anh ấy sẽ phải chịu đựng một cơn lũ cảm xúc với tình yêu thương tràn ngập. Có thể anh ấy sẽ khóc.

Nhưng khi bác sĩ phẫu thuật vén rèm và đưa con trai cho tôi, tôi chẳng cảm thấy thứ tình yêu dâng trào nào cả. Đứa bé nằm trong vòng tay tôi chỉ đơn thuần như một sinh vật mỏng manh và hay khóc.

Gọi điện cho mẹ mình trong hành lang bệnh viện, tôi thậm chí còn thú nhận rằng mình cảm thấy vô cảm với đứa trẻ, như thể rằng nó là con của ai khác vậy. Hai ngày sau đó tôi không biết mình đã cảm thấy gì, chỉ nhớ đó là khoảng thời gian tôi phải luân phiên chăm con và vợ khi cô ấy đang hồi phục từ ca đẻ mổ.

Thế nhưng, mọi chuyện thay đổi khi chúng tôi xuất viện về nhà. Cho tới lúc tôi bắt đầu chơi với con và có thói quen đặt cậu ta ngồi lên ngực mình, tôi mới bắt đầu cảm thấy nó: Một thứ tình yêu siêu việt tới từ tác dụng của oxytocin.

Tình yêu ấy giống hệt cái cảm giác mãnh liệt của những ngày mới yêu. Nó giống đến nỗi cũng đi kèm với những tác dụng phụ như đi trên mây, dễ đồng cảm với tất cả mọi người và chẳng còn biết tự ái là gì cả.

Cho tới lúc tôi bắt đầu chơi với con và có thói quen đặt cậu ta ngồi lên ngực mình, tôi mới bắt đầu cảm thấy nó: Một thứ tình yêu siêu việt tới từ tác dụng của oxytocin.

Đối nghịch với sự gia tăng của oxytocin, thứ ma túy tình yêu tác động đến một người đàn ông khi anh ta mới làm cha, nồng độ testosterone lại thường giảm xuống. Testosterone được mệnh danh là hooc-môn "trượng phu" vì nó liên quan đến các hành vi thể hiện bản lĩnh và tính hung hăng của đàn ông.

Khi testosterone suy giảm, người đàn ông sẽ nghiễm nhiên bớt bốc đồng hơn. Anh ta thường có xu hướng lựa chọn và ra những quyết định an toàn. Những ông bố vì thế trở nên bình tĩnh, ân cần và vị tha hơn, có thể là sự lập trình tự nhiên giúp cho một người đàn ông có thể gần gũi con cái của mình.

Đạo diễn những bộ phim anh hùng võ thuật có lẽ thích khai thác đặc điểm này. Bạn sẽ thấy trong Diệp Vấn 3, một đại tông sư đón con thay vợ, thậm chí sẵn sàng quỳ gối và dập đầu trước kẻ thù.

Hoặc một bộ phim của Việt Nam cũng khai thác đặc điểm tinh tế này, Bụi đời Chợ Lớn, khi nhân vật Hùng đáng yêu đến độ đọc truyện cho đứa con còn trong bụng người vợ, một trùm giang hồ cũng phải đấu tranh với mức testosterone suy giảm để giữ được nghĩa khí của mình.

Vậy thì cũng chẳng lạ gì khi một ngày nào đó, nhóm nhậu của bạn sẽ tan rã dần vì từng người sẽ lần lượt trở thành những ông bố. Một nghiên cứu của Đại học Wisconsin-Madison đã khảo sát những ông bố trẻ có con trong độ tuổi sơ sinh để thấy rằng, những người đàn ông này thích ở nhà chơi với con hơn là ra ngoài làm mọi việc khác.

Khi chăm sóc con cái ở nhà, họ nói rằng mình cảm thấy tự hào và vui vẻ. Trong khi đó, nếu đi chơi khuya, thậm chí đến phòng tập gym, những ông bố này cũng cảm thấy tội lỗi và đau khổ. Đó là lý do nếu nhóm bạn của bạn có một ông bố trẻ, anh ta sẽ bớt đi nhậu cùng bạn và không còn tham gia những cuộc vui như trước đây nữa.

Trong nhóm bạn có một ông bố trẻ, anh ta sẽ bớt đi nhậu và không còn tham gia những cuộc vui như trước đây nữa.

Chỉ có điều, khi không có mặt cùng bạn bè, những ông bố trẻ thường bị nói xấu. Nghiên cứu năm 2013 đăng trong Kỷ yếu Viện hàn lâm Khoa học Hoa Kỳ cho biết những ông bố dành nhiều thời gian chăm con sẽ bị teo nhỏ tinh hoàn (rất may là chúng sẽ khôi phục lại được kích thước khi con cái họ lớn lên).

Nồng độ của tinh trùng cũng giảm xuống còn khoảng một phần ba khi một người đàn ông trở thành cha mới và sự suy giảm thậm chí có thể bắt đầu trước cả khi em bé chào đời. Một điều hiển nhiên, ham muốn tình dục của họ giảm đi.

Chưa hết, điều kỳ lạ là người cha cũng tăng tiết prolactin - một loại hooc-môn giúp phụ nữ sản xuất sữa mẹ.

Nhà nhân chủng học Lee Gettler đến từ Đại học Notre Dame giải thích, sự hiện diện của prolactin trong cơ thể người đàn ông đã có bắt đầu từ hàng trăm triệu năm trước, khi các loài động vật tổ tiên của chúng ta chưa cho con bú. Đúng vậy, chúng chưa phải là động vật có vú.

Prolactin trong cơ thể các loài động vật này, cũng giống như những người cha ở thời hiện đại, nhằm tạo ra cảm giác gắn kết giữa họ với con cái. Nghiên cứu của Gettler chỉ ra những người cha có nồng độ prolactin cao hơn dễ phát hiện ra tiếng trẻ con khóc hơn. Họ cũng có phương pháp chơi đùa và giáo dục con cái tốt hơn.

Nói cách khác, loại hooc-môn cổ xưa này lại đóng vai trò quan trọng ở thời hiện đại, như ba tôi nói, làm tăng mong muốn được gần gũi con cái của người cha.